Pierwsze objawy choroby Alzheimera
Istnieje przekonanie, że starsza osoba ma prawo zapominać i gorzej sobie radzić. Istotnie, wraz z wiekiem nasza pamięć może być nieco słabsza, nie przyswajamy informacji tak szybko jak dawniej, funkcje poznawcze stają się mniej elastyczne. Jednak stan, w którym widać wyraźne pogorszenie pamięci i myślenia oraz naszego funkcjonowania wymaga konsultacji psychiatry specjalisty.
Zatem co powinno zwrócić uwagę naszą i rodziny? Pacjent z problemami z pamięcią może pytać wiele razy o to samo lub opowiadać kilkakrotnie w ciągu dnia tę samą historię. Wynika to z faktu, że nie pamięta, że przed chwilą o coś pytał lub o czymś mówił. Ponadto może nie pamiętać lub mylić bieżące fakty: np. kogo wczoraj odwiedził, co było dziś na śniadanie, jaki dziś dzień tygodnia lub miesiąc. Problemem staje się odnalezienie przedmiotów codziennego użytku jak dokumenty, portfel, pieniądze, garderoba, klucze. Podobnie i tutaj, pacjenci nie pamiętają, gdzie schowali dokumenty czy portfel, mogą być one znajdowane w nietypowych, zaskakujących miejscach.
Osłabieniu ulega nie tylko pamięć ale także zdolność uczenia się. Dlatego osoba dotknięta otępieniem nie będzie potrafiła nauczyć się obsługi nowego pilota, telefonu, mikrofalówki.
Problemy z pamięcią i myśleniem nieuchronnie prowadzą do gorszego radzenia sobie z codziennymi obowiązkami. Dlatego osoba, która do tej pory świetnie gotowała może mieć problem z przyrządzeniem smacznej zupy, dania stają się jednostajne, jałowe. Rodzina przejmuje płatności za czynsz, prąd i nawet drobne zakupy bo osoba dotknięta chorobą przestaje sobie z tym radzić.
W codziennym życiu widoczny może być coraz częstszy brak słów i trudności z nazywaniem przedmiotów oraz zmiana zachowania. Pacjenci stają się mało aktywni, bez zainteresowań, apatyczni. Objawy te mogą przypominać depresję lub czasami przyjmować rozmiary depresji, gdyż często depresja w wieku podeszłym może poprzedzać rozwój choroby Alzheimera.
Niestety bywa tak, że bliscy zaczynają niepokoić się dopiero wtedy kiedy wydarzy się coś zagrażającego osobie chorej, np. zgubi się podczas zakupów w oddalonym o 20 kroków rynku lub zapomni wyłączyć gaz.
Dlatego powyżej opisane symptomy są sygnałem, iż należy skonsultować się z lekarzem specjalistą. W Łodzi w większości pacjentami z chorobą Alzheimera opiekują się psychiatrzy ale może być to także geriatra lub neurolog. Lekarz przeprowadzi wywiad i badanie pacjenta w kierunku zaburzeń poznawczych. Konieczne będzie wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych (najczęściej tomografia komputerowa głowy) w celu wykluczenia innych schorzeń odpowiedzialnych za problemy z pamięcią.
Przyczyny, profilaktyka i leczenie Alzheimera
Jak pisaliśmy wcześniej otępienie w chorobie Alzheimera nie jest objawem naturalnego starzenia się organizmu, tylko chorobą o specyficznych przyczynach. Jej częstość rośnie wraz z wiekiem, według badań amerykańskich dotyka nawet 20% osób po 85 roku życiu. W przebiegu choroby dochodzi do odkładnia się w mózgu nierozpuszczalnego białka zwanego białkiem beta-amyloidu. Proces ten doprowadza do uszkodzenia neuronów, zmniejszonego uwalniania acetylocholiny w mózgu i postępujących zaburzeń pamięci, myślenia i funkcjonowania.
Czy możemy się jakoś zabezpieczyć i przeciwdziałać chorobie? Badania dowodzą, że utrzymywanie aktywności intelektualnej mimo starszego wieku, dieta śródziemnomorska, umiarkowane spożycie alkoholu (1 -2 kieliszki czerwonego wina dziennie) mogą zmniejszyć ryzyko choroby. Należy jednak pamiętać, że alkohol to broń obosieczna i większe jego spożycie przynosi odwrotny efekt. Należy także zadbać o zdrowie ogólne i prawidłowe leczenie współistniejących chorób: kontrolę nadciśnienia, poziomu cukru, cholesterolu i trójglicerydów, utrzymywanie aktywności fizycznej i kontrolę masy ciała.
Niestety nie istnieją jeszcze leki, które usuwają przyczynę choroby, obecnie dostępne preparaty działają objawowo. Leki te to tak zwane inhibitory acetylocholinesterazy, mają one działanie zwiększające poziom acetylocholiny w mózgu, co spowalnia przebieg choroby i daje większy komfort codziennego życia i funkcjonowania. Inna grupa leków to preparaty memantyny działające ochronnie na komórki nerwowe. Oprócz farmakologii ważny jest codzienny trening funkcji poznawczych. Chodzi tutaj o czytanie, dyskutowanie, rozwiązywanie zadań w specjalnych zeszytach i programach komputerowych rehabilitujących funkcje poznawcze. Opieka nad osobą dotkniętą chorobą Alzheimera może być trudna i obciążająca, wymaga specyficznej wiedzy jak postępować i reagować w określonych sytuacjach. Zarówno pacjenci, jak i bliscy mogą skorzystać z rad i pomocy Środowiskowych Domów Samopomocy. Niestety ta forma pomocy jest jeszcze w Polsce mało dostępna i słabo finansowana. Ostatnio pojawiła się innowacyjna metoda leczenia Alzheimera. Terapia Alzheimera jest dostępna i stosowana w Med_Art Łódź.
Dr hab. n. med. Jakub Kaźmierski
